Қоғамдағы масылдықты азайту үшін қандай шараларды қабылдау қажет?

Тиімді әлеуметтік саясатты жүргізу қажет. Мемлекет халықтың ең осал топтарын қолдауға бағытталған әлеуметтік бағдарламаларды әзірлеп, жүзеге асыруы тиіс. Оның ішінде әлеуметтік төлемдерді қамтамасыз ету, жұмыспен қамту, білім беру және денсаулық сақтау салаларындағы қолдау бар. Сонымен қатар білім беру жүйесінің дамуына күш салып, жобаларды жүзеге асыру қажет. Масылдықты төмендетуде білім беру маңызды рөл атқарады, өйткені ол халықтың білім деңгейін және жұмыспен қамтылуын арттырады. Қоғамның барлық топтары үшін сапалы білімге қолжетімділікті қамтамасыз ету қажет.

Жұмыспен қамтуға жәрдемдесу арқылы да жұмыссыз халық санын азайтуға болады.  Экономикалық даму және жаңа жұмыс орындарын құру әлеуметтік төлемдерге тәуелділікті азайтуға көмектеседі. Оқыту және қайта даярлау бағдарламалары адамдарға жұмысқа орналасу үшін қажетті дағдыларды алуға көмектеседі.

Кәсіпкерлік пен инновацияны ынталандыру. Кәсіпкерлікті қолдау және инновациялық секторды дамыту жаңа жұмыс орындарын құруға және азаматтардың кіріс деңгейін арттыруға көмектеседі, бұл өз кезегінде әлеуметтік қолдауға деген қажеттілікті азайтады. Бақылау мен аудитті күшейту арқылы теріс пайдалану және сыбайлас жемқорлық фактілерін жою мақсатында әлеуметтік қолдауға бағытталған мемлекеттік қаражаттың мақсатты жұмсалуын бақылау тетіктерін енгізу қажет.

Алдын алу және әлеуметтік қолдау. Отбасын қолдау бағдарламалары арқылы әлеуметтік тәуелділіктің алдын алуға, оның ішінде психологиялық көмек көрсетуге, материалдық жағынан осал отбасылар мен балаларға қолдау көрсетуге ерекше назар аудару қажет.

Ақпараттық жұмыс және халықты оқыту. Азаматтардың құқықтары мен міндеттері, сондай-ақ өз бетінше даму және жұмысқа орналасу мүмкіндіктері туралы ақпараттық науқандарды өткізу маңызды. Халықты қаржылық сауаттылық пен бюджеттеу туралы оқыту да мемлекеттік көмекке тәуелділікті азайта алады.

Бұл шараларды кешенді түрде қолдану қоғамдағы әлеуметтік тәуелділік деңгейін төмендетіп, оның тұрақты дамуына ықпал етеді.

Өткен жылдың үшінші тоқсанында Қазақстан Республикасындағы жұмыссыздар саны 451,5 мың адамды құрады, бұл бір жыл бұрынғы көрсеткіштен 1,7%-ға аз.

Жұмыссыздардың ең көп саны Алматы қаласында (52,6 мың адам), сондай-ақ Түркістан (41,7 мың адам) және Алматы (34,4 мың адам) облыстарында тұрды. Ең аз жұмыссыздар Ұлытау (4,5 мың адам), Солтүстік Қазақстан (13,5 мың адам) және Абай (14,5 мың адам) облыстарында болды. Елдегі жұмыссыздық деңгейі 4,7 пайызды құрап, өткен жылмен салыстырғанда 0,2 пайыздық тармаққа төмендеді. Білім жұмыссыздық деңгейіне тікелей әсер етеді. Мысалы, жоғары білімі бар жұмыссыздар арасында бұл көрсеткіш 3,8% болса, кәсіптік бастауыш білімі барлар арасында 6,2% құрайды.

ҚР КСР Ұлттық статистика басқармасының мәліметтері бойынша жұмыссыздардың басым бөлігі жұмыс таба алмау (102,4 мың адам), сондай-ақ ерікті жұмыссыздық (90,1 мың адам) және отбасындағы жұмыссыздық мәселесімен бетпе-бет келіп отыр. (жеке) себептер (83,2 мың адам) .

Жалпы, Қазақстандағы жұмыссыздық деңгейі тәуелсіздіктің бүкіл кезеңінде тарихи ең төменгі деңгейге жетіп, 4,7%-ды құрады. Дегенмен, сарапшылар кейбір жұмысшылардың еңбек өнімділігінің төмендігімен және олардың нақты жұмыссыздығымен байланысты жұмыссыздықтың «жасырын» проблемасы бар екенін атап өтеді. Әлемдік стандарттар бойынша Қазақстандағы жұмыссыздық деңгейі көптеген басқа елдермен салыстырғанда айтарлықтай төмен, бұл ұлттық экономиканың осы аспектідегі салыстырмалы тұрақтылығын көрсетуі мүмкін.

Сонымен қатар ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау вице-министрі Олжас Ордабаев елімізде халықты жұмыспен қамту саласында атқарылып жатқан шараларға тоқталды. Ол азаматтардың тұрақты немесе уақытша бюджеттік жұмыс орындарына жұмысқа орналасуы туралы мәліметтермен таныстырды.

Оның айтуынша, жұмыс берушілер ұсынатын жұмыс орындарына жұмысқа орналасу үшін қажетті тәжірибе, біліктілік және дағдылар болмаған жағдайда, мансап орталықтары жұмыста біліктілікті арттыру мақсатында қысқа мерзімді оқытуды жүзеге асырады. Бұл оқыту жұмыс берушілердің сұраныстарына сәйкес жүргізіледі. Сондай-ақ, өз бетінше білім алуға мүдделі азаматтарға электронды еңбек биржасында тегін онлайн оқыту мүмкіндігі берілген.

Жұмыспен қамту бойынша интеграциялық шаралардың тағы бір кезеңі – кәсіпкерлікті қолдауға бағытталған мемлекеттік гранттар, сондай-ақ жастарға жеңілдетілген шағын несиелер беру. Ордабаев өткен жылдың қорытындысына тоқталып, 2023 жылы Қазақстанда 963 мыңнан астам адам жұмыспен қамтылғанын атап өтті. Республикалық жобалар аясында 265,1 мың азамат жұмысқа орналастырылды, оның 198 мыңнан астамы бюджеттік жұмыс орындарына бөлінді. Қазақстан Республикасы Президентінің «10 мың тұрғынға 100 жұмыс орны» бастамасы аясында 382,4 мың адам, жұмыс берушілер ұсынған бос жұмыс орындарына 316 мың адам жұмысқа орналастырылды. Жұмыспен қамтылған азаматтардың 50 пайыздан астамы, яғни 472,9 мың адам 35 жасқа дейінгі жастар.

Сондай-ақ, жұмыспен қамтылған азаматтардың 52 пайызы Түркістан, Жамбыл, Алматы облыстарында, сондай-ақ Алматы, Астана және Шымкент қалаларында тұратыны хабарланды. Жұмыспен қамтылған азаматтардың 54 пайызын ауыл тұрғындары құрайды, ал отбасылардың 70 пайызында бір ғана адам жұмыс істейді. «Отбасылық цифрлық карта» ақпараттық жүйесіне сәйкес, 559 мың азамат, яғни отбасылардың 58 пайызы жұмысқа орналасу арқылы әлеуметтік жағдайын жақсартуға мүмкіндік алды.